Koken in de herfst

Helemaal Herfst

De paden op, de lanen in, het is herfst. Herfst = oogsttijd. Het jagen en verzamelen kan beginnen. Laarzen aan en het bos in op zoek naar walnoten, tamme kastanjes en beukennootjes. En daar lekker gerechten mee bereiden. De paddenstoelen laat ik staan, hoe verleidelijk het ook is om eekhoorntjesbrood en grote parasolzwam in mijn mandje te stoppen. Zeker nu er een overvloed aan paddenstoelen is. Ik houd het bij kijken. In het wild verzamelen is ook vooral laten liggen. Beperkt meenemen voor eigen gebruik, één portie voldoet. De rest is voor de dieren die de winter voor de boeg hebben.

Natuurlijk wasmiddel
Paardenkastanjes en klimopblad bevatten natuurlijke saponinen (zeepstoffen). Hiermee kun je prima je wasmiddel vervangen. Snijd een viertal paardenkastanjes in vieren en doe ze in een pot met 250 ml water, laat ze een nachtje weken, zeef de vloeistof en gebruik dat om te wassen. Als je de kastjanjes fijner maakt in een keukenmachine heb je al na 10 minuten een zepige vloeistof. Wil je een geurtje doe er dan een paar druppels etherische olie bij. Je kunt ook een voorraad maken. Verpulver dan de kastanjes en droog ze. Voor elke wasbeurt maak je nieuw wasmiddel aan.
Klimopblad kun je het hele jaar door plukken. Ik pluk een handjevol per wasbeurt, scheur dit in stukjes, doe het in een waszakje en voeg het toe aan de was in de trommel. Je kunt het blad ook fijner maken en eerst in water weken, dan komen er meer zeepstoffen vrij.
Voor echte vlekken of sterk vervuilde was, voeg ik een eetlepel bicarbonaat soda toe of ik smeer de vlekken van te voren in met ossengalzeep.

Verwarmend eten
Ook al voelt het nog niet zo, de winter staat wel voor de deur, dan zijn verwarmende soepen, kruidige stoofpotjes en stevige hutspotten welkom. Die kun je naar hartelust maken van alle najaarsgroenten die ruim voorhanden zijn. Aardappels, wortelen, uien, pompoen, pastinaak, bieten, knolselderij. Knolgroenten zijn verwarmend en aardend. Doe er gember en knoflook bij, laat het rustig garen en bereid het met liefde, zo krijg je voedzame energie.

Tuintip topinamboer
Heb je een tuin zet er dan topinamboer in. Het is een gemakkelijke en dankbare plant, het is familie van de helianthus en krijgt in het najaar gele bloemen, sommige soorten worden wel 3 meter hoog. Topinamboer ook wel aardpeer of Jeruzalem-artisjok heeft eetbare knolletjes die je na de eerste nachtvorst kunt gaan oogsten, daarom nu nog geen recept en waarvan je de hele winter kunt eten. Ze hebben een zoete nootachtige smaak een dunne schil en zijn gaar in tien minuten. Je kunt ze koken en dan bakken, combineren met aardappels of verwerken in een stoofschotel met ui en paddenstoelen.
Topinamboer bevat drievoudige suikers die in de menselijke darm niet worden opgenomen maar door bacteriën afgebroken, daardoor ontstaat het gas kooldioxide. Het eten van aardpeer kan daardoor leiden tot winderigheid.

Herfst menu

  • Pure Pompoensoep

  • Frisse Bietensalade met knolselderij
  • Pastinaak-aardappel hutspot met gebakken paddestoelen en walnoot
  • Gebakken appeltjes

Een volledig menu afgestemd op het jaargetijde,
door Sietsia Wildeman

 

 

Pompoensoep

Pompoensoep is voedzaam, zoet van smaak en gemakkelijk te maken.
Er zijn veel soorten pompoen, je kunt ze allemaal gebruiken om er soep van te maken.
Je kunt de soep puur houden, of kruiden met curry, verse laos, knoflook, gember, thym, paprikapoeder, kurkuma (geelwortel)

Diverse soorten pompoen
Flespompoen = zachte schil, zoet en nootachtig
Hokkaido pompoen = knaloranje, mild zoet, nootachtig, kleine pompoen
Muskaatpompoen = dikke ribbels, kruidige smaak
Kabochapompoen = groene schil, zoet, licht melig en smaak neigt naar tamme kastanje
Hokkaido en butternut (flespompoen), de kleinere pompoenen, zijn heel geschikt voor pompoensoep, de grotere pompoenen hebben wat minder smaak.
Ik schil een pompoen nooit, hooguit snijd ik lelijke stukken van de schil.

Pompoensoep
Recept voor 2 personen

ingrediënten
± 400 gram pompoen
1 ui
(1 teentje knoflook fijn gesneden, kern verwijderd, optioneel)
1 cm verse gember, fijn gesneden
2 cm verse kurkuma, fijn gesneden
4 geplette kardemonpeulen, zaadjes  eruit halen en in de vijzel fijnmaken of goed pletten
zout, peper
peterselie
2 lepels olijfolie of kokosolie
water
eventueel kruidenbouillon

bereiding
Was de pompoen, snijd lelijke stukken van de schil, snijd de pompoen in stukken , verwijder de zaden (deze kun je drogen en poffen) en snijd de pompoen in stukken.
Pel de ui, snijd deze doormidden, leg de halve ui plat neer en snijd in parten van boven naar het midden toe.
Verwarm een pan met dikke bodem, doe de olie of kokosolie erin en laat deze heet worden. Voeg de ui toe en bak deze tot hij glazig wordt en/of gaat geuren, als je van knoflook houdt doe die er dan nu bij, en laat even kort garen tot de geur vrij komt, voeg daarna de gember toe, daarna de verse kurkuma en de kardemon. Schep om en bak een minuutje of twee door. Voeg de pompoen toe en schep om. Doe er dan zoveel water bij dat de pompoen net onder staat. Je kunt zout toevoegen of wat kruidenbouillon. Als je de kruiden rustig hebt laten garen heb je weinig tot geen zout nodig voor een smaakvolle soep.
Breng de soep aan de kook, zet het vuur laag en laat dan 20 minuten zachtjes koken met een deksel op de pan. Controleer of de pompoen zacht is en proef het vocht.
Gebruik een staafmixer om de soep fijn te maken. Wil je een grovere soep dan kun je ook met een pureestamper je soep tot moes maken. Voeg peper en evt. kruidenbouillon of zout naar smaak toe. Snijd een beetje peterselie fijn en serveer hiermee de soep.
Je kunt de soep romig en zoeter maken met een flink scheut rijstmelk. Of een scheutje room als je niet vegan bent.
Pompoen kun je goed combineren met wortel. Je kunt ook linzen toevoegen en/of aardappel voor een meer voedzame gevulde maaltijdsoep.

Bietensalade

recept voor 2 personen

ingrediënten
2 bieten
¼ knolselderij
1 eetlepel kappertjes
kleine bosui of sjalotje fijn gesneden
fijn gesneden bieslook

dressing
3 lepels olijfolie
1 lepel balsamicoazijn (frambozenazijn is ook erg lekker)
scheutje appeldiksap of lepeltje honing
theelepeltje mosterd
teentje knoflook
peper
(zonnepitten)

bereiding
Was de bieten en zet ze op in ruim water, afhankelijk van de grootte van de bieten kook je ze in een uur tot anderhalf, twee uur gaar. Zomerbieten zijn in 10 tot 20 minuten gaar. Je kunt de snelkookpan gebruiken dan heb je de helft van de kooktijd nodig. Of je kookt ze 30 minuten en zet ze dan in een hooikist, in een dekbed of wollen muts en laat ze minstens twee uur daarin zitten. Bieten kun je ook van tevoren koken.
Maak de dressing: doe de olie en azijn in een bakje, voeg appeldiksap en mosterd toe en een fijngeplet stukje knoflook of doormidden gesneden knoflook, haal de groene of witte kern eruit. Voeg peper naar smaak toe. Klop met een vork tot een homogeen mengsel. Laat de dressing een tijdje staan. De smaak van de knoflook trekt in de dressing, de knoflook haal je er uit voordat je de dressing door de bietensalade mengt.
De knoflook haalt de smaak op en met een goede verhouding in zoeten en zuren heb je geen zout nodig. De mosterd bevat al zout.
Boen de knolselderij schoon, snijd de schil eraf, maak er plakken van en snijd deze in dunne slierten of blokjes.
Als de bieten gaar zijn, kun je de schil er gemakkelijk vanaf halen in een bakje met water.
Snijd de gare bieten in plakken en dan in slierten of blokjes.
Meng de bieten met de knolselderij, die kleurt dan roze, voeg de kappertjes toe, de fijngesneden bosui of sjalot en de dressing. Roer om en laat de dressing intrekken. Voor het serveren voeg je de fijn gesneden bieslook toe.
Wil je een knappertje in je salade doe er dan een wat droog geroosterde zonnepitten bij.

Pastinaak aardappel hutspot met gebakken paddenstoelen en walnoten

recept voor 2 personen

ingrediënten
300 gram pastinaak
200 gram aardappel
1 ui
150 gram kastanjechampignons
handvol walnoten
1 eetlepel olijfolie of kokosvet
nootmuskaat
zwarte peper zout naar smaak
sojasaus 

bereiding
Was of schrop de pastinaak. Verwijder lelijke delen en snijd de pastinaak al draaiende in diagonale stukjes. Gewoon in blokjes snijden kan ook. Was de aardappels, schil ze en snijd ze in stukken. Pel de ui en snijd deze doormidden, leg de ui plat neer en snijd van de bolle kant naar het midden toe in parten. Doe de aardappels in een pan, daarop de pastinaak en daarop de ui, voeg een bodem water toe. Breng aan de kook. Als het water kookt, zet je het vuur lager. Laat zachtjes koken met de deksel op de pan tot de aardappels en pastinaak gaar zijn in ongeveer 15 minuten. Houd in de gaten of er voldoende water in de pan zit. Kunst is om net zoveel water in de pan te hebben dat het zo goed als op is als je gerecht gaar is.
Tijdens het koken kun je de champignons bakken, veeg ze schoon met keukenpapier, snijd ze in plakken en bak ze in wat hete olijfolie. Voeg wat peper toe en een scheutje sojasaus
Rooster de walnoten droog in een pan.
Als het pastinaak-aardappel mengsel gaar is, giet je eventueel restwater af, dit kun je gebruiken om de puree smeuïg te maken als dat nodig is. Voeg wat olie of kokosvet toe, verse nootmuskaat, peper en zout naar smaak en pureer het mengsel grof.
Serveer de pastinaak aardappelhutspot met daarop de gebakken champignons en breek de walnoten in stukjes eroverheen.

Gebakken appeltjes

voor 2 personen

ingrediënten
2 appeltjes, je kunt alle soorten appel gebruiken
1 eetlepel kokosvet
citroenrasp
kaneel
agavesiroop of andere zoetstof

bereiding
Was de appels. Haal met een appelboor het klokhuis eruit en snijd de appel in ringen, als je die niet hebt snijd dan de appel in vieren, haal het klokhuis eruit en snijd in parten.
Maak een bakpan goed warm, laat het kokosvet erin smelten, doe de appel erbij en de citroenrasp. Bak de appelschijfjes kort, een aantal minuten, afhankelijk van de appelsoort, aan beide zijden tot ze bruin beginnen te worden en zacht. Serveer met een beetje kaneel en agavesiroop.
In aanwezigheid van een fervente ijseter hebben we er laatst een bolletje ijs bij geserveerd, warme appeltjes met kokosijs is erg lekker.

Eet smakelijk, Sietsia
30-10-2022